Mπήκα στο αγαπημένο Τι λες τώρα; για να δω τί λένε οι αναγνώστες του για το bullying και δεν απογοητεύτηκα, γιατί στα πέντε πρώτα σχόλια διατυπώθηκαν οι απόψεις που δείχνουν 1) ακριβώς πώς αντιμετωπίζει η κοινωνία το bullying και 2) γιατί αυτό αποτελεί τόσο συχνό και διαχρονικό φαινόμενο.
Καταρχάς λοιπόν, το bullying θεωρείται ένα τελετουργικό ενηλικίωσης, μιά δοκιμασία που πρέπει να περάσουν τα παιδιά για να θεωρηθούν πετυχημένοι ενήλικες. Στα δε αγόρια η διαδικασία αυτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τοξική αρρενωπότητα: από τη μία, bullying υφίστανται κυρίως τα αγόρια που δεν συμμορφώνονται με το ιδεώδες της κυρίαρχης αρρενωπότητας, από την άλλη, το να αντιμετωπίζεις το bullying «σαν άντρας» σημαίνει ακριβώς να το αντιμετωπίζεις χωρίς να παραπονιέσαι, χωρίς να δείχνεις ότι σε επηρεάζει, χωρίς να κλαις, χωρίς να δείχνεις φόβο ή λύπη (αισθήματα που δεν ταιριάζουν σε άντρες), και φυσικά χωρίς να το λες στους γονείς και στους καθηγητές σου γιατί τότε είσαι »καρφί». Όσοι αποτυγχάνουν στη δοκιμασία αυτή είναι απλά «μαμόθρευτα» και »φλώροι», που απέδειξαν ότι μάλλον τους άξιζε το bullying in the first place, αφού δεν ήταν »πραγματικοί» άντρες.
Η δεύτερη άποψη φαίνεται απλώς αφελής και δήθεν καλοπροαίρετη, είναι όμως εξίσου επιβλαβής. Το να πιστεύεις ότι «αν τα έχεις καλά με τον εαυτό σου» τότε το bullying δεν θα σε επηρεάσει, ρίχνει το βάρος στο θύμα, το οποίο θα πρέπει να κλείσει τα αυτιά και τα μάτια του στην ψυχολογική και σωματική βία που υφίσταται, λές και το «να τα έχεις καλά με τον εαυτό σου» δεν διαμορφώνεται ακριβώς από την αλληλεπίδραση με τους γύρω σου. Λες και το να γνωρίζεις την «αξία σου» δε διαμορφώνεται από την απαξίωση και την υποτίμηση που δέχεσαι σύμφωνα με προκαθορισμένους κοινωνικούς κανόνες. Η στάση αυτή υπονοεί ότι το να είσαι σκληρός και το να έχεις αυτοπεποίθηση είναι υπέρτατα ιδανικά, ότι κάθε άτομο έχει υποχρέωση να διαμορφώσει έναν σκληρό χαρακτήρα, αντί να αναγνωρίσει ότι κάθε άτομο έχει υποχρέωση να καλλιεργεί την ενσυναίσθησή του. Η ιδέα της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης βέβαια, συνδέεται με το γενικότερο νεοφιλελεύθερο discourse περί της ευθύνης που έχει το κάθε άτομο να επιβιώνει στο περιβάλλον του, αγνοώντας το ίδιο το περιβάλλον και τις σχέσεις εξουσίας που το διαμορφώνουν. Η αυτοεκτίμηση είναι μεν καλή και χρήσιμη, αλλά δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία και ως άλλοθι στην υποτίμηση και απαξίωση που υπομένει ο οποιοσδήποτε. Αντί να θεωρούμε ότι τα παιδιά έχουν υποχρέωση να εκπαιδεύονται στη σκατίλα της κοινωνίας, καλό θα ήταν να επικεντρωθούμε στο πώς να περιορίσουμε τη σκατίλα αυτή, που όχι, δεν είναι ούτε δεδομένη, ούτε αναπόφευκτη.
Και τα δύο σχόλια συνδέονται με το γενικότερο αφήγημα της «μαλθακοποίησης» της σημερινής νεολαίας -και δη τον αγοριών- βλέποντας με κάποια νοσταλγία το παρελθόν όπου το bullying θεωρούταν φυσιολογικό κομμάτι της ζωής και όλοι έκαναν μόκο. Αν νομίζετε όμως πως το bullying δεν επηρέασε τη δική σας γενιά, είστε η ζωντανή απόδειξη ότι ναι το έκανε, μεταμορφώνοντας σάς σε σκατόψυχα σκουπίδια που νομίζουν οτι ο καθένας έχει υποχρέωση να το ανέχεται με σφιγμένα δόντια και ψηλά το κεφάλι, όσο κι αν του κοστίζει ψυχικά.
~Χιουρφέμ Σουλτάν
