Η ταινία Barbie είναι μια αφάνταστα διασκεδαστική ταινία με κάποια σωστά μηνύματα και θα την ξαναβλεπα άνετα δεύτερη φορά. Δεν παύει όμως να είναι η πιο επιθετική διαφημιση της Barbie τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια που πλασάρεται ως φεμινιστική κριτική του ίδιου του προιόντος αποδεικνύοντας ότι δεν υπάρχει τίποτα που ο καπιταλισμός δεν μπορεί να αφομοιώσει και να χρησιμοποιήσει για να πουλήσει. Όταν η ίδια η εταιρειά χρηματοδοτεί την κριτική του προιόντος της θα πρέπει να είμαστε όλες καχύποπτες γιατί είναι πολύ εύκολο η αναστοχαστικότητα αυτή να χρησιμοποιηθεί για να αφοπλίσει κάθε κριτική -όπως για παράδειγμα στη σκηνή που μια πανέμορφη αλλά ελαφρώς λιγότερο βαμμένη Margot Robbie μας λέει ότι νιώθει άσχημη και η αφηγήτρια πετάγεται να καταδείξει την ειρωνεία.

Η Babie δηλαδή μας λέει ότι ολες οι γυναίκες θα πρέπει να νιώθουν όμορφες, δε μας λέει όμως πως θα γίνει αυτό όσο οι συντριπτική πλειονότητα των θηλυκοτήτων που μας αντιπροσωπεύουν στην ποπ κουλτούρα όπως στην ίδια την ταινία είναι μουνάρες. Ναι, οκ, μπορεί την ίδια την Barbie να μην μπορούσε να την παίξει μια λιγότερο αδύνατη, λιγότερο ψηλή, λιγότερο ξανθιά, λίγότερο γαλανομάτα αλλά εν τέλει δεν είναι σύμπτωση που όλες οι ταινίες που παράγει το Hollywood τυχαίνει να αφορούν ιστορίες με πρωταγωνίστριες γυναίκες που δε θα μπορούσαν, από το ίδιο το σενάριο, παρά να είναι παραδοσιακά κουκλάρες.

Η κούκλα Barbie, όπως μας δείχνει και η a la space odyssey εισαγωγή της ταινίας, ουσιαστικά αντιπροσωπεύει το πέρασμα από το ένα πρότυπο θηλυκότητας στο νέο: από το πρότυπο της μητέρας και νοικοκυράς σε αυτό της γυναίκας καριερίστριας και ταυτόχρονα αντικείμενο πόθου. Απότελεί αυτό το πέρασμα πρόοδο για τις γυναίκες? Αυτό είναι το μεγάλο debate του φεμινισμού σήμερα. Ο νεοφιλελεύθερος φεμινισμός θα ισχυριστεί πως ναί, οι γυναίκες απαλλάχθηκαν από την οικονομική τους εξάρτηση από τον σύζυγο και την οικογένεια γενικότερα με την εισαγωγή τους στην αγορά εργασίας αντί της προσφοράς αμισθης οικιακής εργασίας. Αυτο που δε μας λέει ο νεοφιλελεύθερος φεμινισμός είναι ότι αφενος οι γυναίκες παραμένουν, όπως και οι άντρες, έμμισθα υποδουλωμένες στα αφεντικά τους (εκτός αν γίνουν οι ίδιες τα αφεντικά) και αφετέρου συνεχίζουν να επωμίζονται μέρος της αναπαραγωγικής εργασίας το οποίο συχνά απλά μετατίθεται σε μία χαμηλότερη τάξη γυνακών.

Ταυτόχρονα τα πρότυπα ομορφιάς συνεχίζουν όχι μόνο να υποσκάπτουν την αυτοεκτίμηση τους αλλά και να ταυτίζουν την θηλυκότητα με ένα συγκεκριμένο είδος κατανάλωσης που απορροφά μεγάλο μέρος του χρόνου και του εισοδήματός τους. Η κάθε Barbie άλλωστε πλασαρόταν όχι μόνο με τη δική της ξεχωριστή σταδιοδρομία αλλά και με τη δική της γκαρνταρόμπα γιατι το στιλ ήταν ανέκαθεν το πεδιό διαφοροποίησης μεταξύ γυναικών. Επομένως το νέο πρότυπο θηλυκότητας πραμένει εξαρτημένο από το κεφάλαιο και την αντρική ματιά γιατι ακόμα και αν η εύρεση συζύγου δεν αποτελεί πια αναγκαία προυπόθεση επιβίωσης η γυναικεία υποκειμενοποίηση συνεχίζει να συγκροτείται γύρω από εμφανισιακά κριτήρια που πάνε χέρι με χέρι με την αντρική αποδοχή

Η ταινία Barbie προσπαθεί να τα υπερβεί όλα αυτά λέγοντας μας κάπως πρόχειρα ότι η κάθε γυναίκα θα πρέπει να μπορεί να αυτοπροσδιοριστεί και να επιλέξει η ίδια το πρότυπο που της ταιριάζει -είτε είναι η καριέρα είτε έιναι η μητρότητα είτε τίποτα από αυτά. Αυτό όμως αποτελεί το ίδιο wishful thinking που μας πλασάρει ο νεοφιλελευθερισμός με τις αμέτρητες επιλογές, και τα τσιτάτα περι αυτοπεποιθησης, ανεξαρτησίας, αυτονομίας και θετικής σκέψης, λες και οι κοινωνικοί κανόνες δεν είναι παρά ένα παιχνίδι του νου.

Η ταινία συμπεριλαμβάνει και άλλα σύγχρονα τρικ όπως την εισαγωγή μιας γυναίκας σε θέση εξουσίας, της Ρουθ, που δίνει ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο στην εταιρία και την σταθερά ανδρική ηγεσία της. Η τελευταία ταυτόχρονα παρουσιάζεται ως αδέξια και χαζούλικη με τρόπο που παρά τις κακές της προθέσεις δεν φαντάζει ιδιαίτερα απειλητική. Σε κάθε περίπτωση το κεφάλαιο προσωποποιειται και μειώνεται είτε σε αλλαζονικούς κακοποιητικούς άντρες αφεντικά είτε σε πιο διαλλακτικες γυναίκες με περισσότερη ενσυναίσθηση -κάτι που είδαμε πχ και σε σειρές όπως το Ted Lasso.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τη λυσσασμένη επίθεση της συντηρητικής μπάντας προς της ταινία, αυτή όχι μόνο δεν είναι εχθρική προς τους άντρες αλλά όπως είθισταί να κάνει ο σύγχρονος φεμινισμός, παίρνει πολύ στα σοβαρά τα αντρικά συναισθήματα. Το τρίτο κύμα φεμινισμού όχι μόνο δεν είναι μίσανδρο αλλά προσπαθεί σε κάθε βήμα να τους καθησυχάσει πως τα δικά τους συναισθήματα matter και πως ο φεμινισμός τελικά θα οφελήσει και τους ίδιους που θα απαλλαχθούν από το άγχος της «κατάκτησης» -λες και αυτή δεν είναι παρά μιά παράλογη απαίτηση της πατριαρχίας και όχι ό τρόπος που οι άντρες διατηρούν την θέση εξουσίας τους απέναντι στις γυναίκες. Σε κάθε περίπτωση ο ρόλος που παίζει ο Κεν στην ταινία -που συχνά κλέβει την παράσταση- και το συμφιλιωτικο για όλους τέλος είναι ο λόγος που ο φεμινισμός δεν έχει καμία σχέση με την «μητριαρχία» καθώς οι αντίστοιχες πατριαρχικές ταινίες ανά τις δεκαετίες δεν καταδέχτηκαν ποτέ να ασχοληθούν με τα γυναικεία συναισθήματα και το υπαρξιακό άγχος της γυναίκας που είτε δεν υπήρχε καθόλου είτε ήταν απλά διακοσμητική. Ο Κεν σε αντίθεση έχει έναν πλούσιο εσωτερικό κόσμο και όπως και όλες οι πρωταγωνίστριες της ταινίες σημειώνει ένα αξιόλογο συναισθηματικό growth.

Εν ολίγοις η Barbie είναι μια ταινία που αξίζει να δούμε γιατί αν μη τι άλλο δεν είναι χειρότερη από κανένα άλλο ανδροκεντρικό blockbuster, αρκεί να είμαστε κάπως υποψιασμέν@ προς ολη αυτή την feel good ατμόσφαιρα όπου τελικά όλα λύνονται μεν με συλλογική προσπάθεια αλλά πάντα μέσα από τις συνταγματικές όδους του ίδου του συστήματος. Και να θυμόμαστε πως, όπως όταν ένας κακοποιητικός γκόμενος επιμένει πως είναι ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο και μας αξίζει κάτι καλύτερο χωρίς να αλλάξει συμπεριφορά, έτσι και το σύστημα που ενσωματώνει την κριτική προς αυτό για να μας δώσει την ψευδαίσθηση αλλαγής και εξέλιξης, παραμένει χειριστικό.