Η θηλυκοποίηση της φροντίδας και το έγκλημα στο Πόρτο Χέλι

Όταν ο παππούς μου και αργότερα η γιαγιά μου ήταν στα τελευταία τους, ο πρώτος κατάκοιτος και η δεύτερη με άνοια, την φροντίδα τους ανέλαβαν οι δύο κόρες τους. Ο γιος τους όχι μόνο δεν ασχολήθηκε αλλά έδειχνε εξαιρετική αδιαφορία και συχνά πρωτοφανή σκληρότητα απεναντί τους μην κρύβοντας ότι τον κούραζε και τον ενοχλούσε η κατάστασή τους όποτε αναγκάζονταν να συνυπάρξουν. Όταν από την άλλη πλευρά της οικογένειάς μου η θεία μου ήταν στα τελευταία της ο γιός της την πήρε σπίτι του απρόθυμα, την φροντίδα της όμως ανέλαβε αποκλειστικά η γυναίκα του η οποία την περιέβαλε με αγάπη παρόλο που την γνώριζε ελάχιστα χρόνια ενώ ο ίδιος είπε «περιμένω να πεθάνει για να ανακουφιστώ κι εγώ κι αυτή».

Αυτό εννοούμε με τον όρο «θηλυκοποίηση της φροντίδας», μια πραγματικότητα όπου οι γυναίκες είναι αυτές που κατά κανόνα (κι αυτό σημαίνει όχι αποκλειστικά) αναλαμβάνουν τη φροντίδα τόσο των παιδιών όσο και των ηλικιωμένων γιατί η έμφυλη κοινωνικοποίηση τις κάνει αφενός να το θεωρούν χρέος τους και να κατακρίνονται δυσανάλογα όταν δεν το επιτελούν, και αφετέρου να αναπτύσσουν περισσότερη ενσυναισθησή προς τα ανήμπορα άτομα. Αυτό φυσικά δεν αφορά μόνο το επίπεδο των συναισθημάτων αλλά έχει μια πολύ υλική σημασία για την οικονομία καθώς μέσω της κοινωνικοποίησης αυτής οι γυναίκες επιτελούν ένα είδος άμισθης εργασίας που φυσικοποιείται και παρουσιάζεται ως μέρος της ανιδιοτελούς γυναικείας φύσης τους ενώ αξίζει χιλιάδες ευρώ και αποτελή στυλοβάτη του καπιταλισμού.

Θα έπρεπε να οραματιστούμε μια κοινωνία όπου το κόστος αυτό δεν θα το αναλαμβάνει κάθε μεμονωμένο νοικοκυριό αλλά θα επιμερίζεται στο σύνολο της κοινωνίας μέσω δομών που θα απαλλάσσουν τα μέλη της οικογένειας από το βάρος αυτό -δομών βέβαια που δεν θα βασίζονται πάλι αποκλειστικά σε γυναίκες γιατί κι αυτό είναι μέρος της θηλυκοποίησης της φροντίδας. Θα έπρεπε να απαιτούμε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι δε δημιουργούν οικογένεια, δεν κάνουν παιδιά ούτε διατηρούν επαφές με τοξικούς συγγενείς από φόβο ποιος θα τους γηροκομήσει στο τέλος της ζωής τους. Στη συγκεκριμένη καπιταλιστική και πατριαρχική πραγματικότητα όμως έχει σημασία να αναγνωρίσουμε πως ενώ το βάρος αυτό συχνά είναι όντως δυσβάσταχτο, οι γυναίκες κατά κανόνα το επωμίζονται αγόγγυστα.

Όσοι λοιπόν έσπευσαν να συμπάσχουν και να δικαιολογήσουν τον θύτη στο Πόρτο Χέλι καλά θα κάνουν πρώτα να αναρωτηθούν πόσες δολοφονίες θα είχαμε καθημερινά αν οι γυναίκες αποφάσιζαν να απαλλαχθούν με τον ίδιο τρόπο από το βάρος της φροντίδας τρίτων, να προβληματιστούν για το τι σημαίνει αυτό για τους έμφυλους ρόλους και την έμφυλη κοινωνικοποίηση και το ποιους εν τέλει ωφελεί. Καλό θα είναι επίσης όποιος μας προτρέπει να παντρευτούμε για να μην πεθάνουμε μόνες να αναλογιστεί ότι τίποτα δεν εγγυάται στις γυναίκες ότι ένας άντρας θα τις φροντίσει στην ομολογουμένως στατιστικά σπάνια περίπτωση που η υγεία τους χειροτερεύσει πριν τη δική του -την ίδια ώρα που το αντίστροφο εκλαμβάνεται ως δεδομένο.

Το περιστατικό στο Πόρτο Χέλι δε θα πρέπει να αναλύεται ξεχωριστά από τη συζήτηση για την έλλειψη δομών φροντίδας και την τάξη ούτε όμως θα πρέπει να συζητάται ξέχωρα από τη φεμινιστική συζήτηση περί θηλυκοποίησης της φροντίδας και της έμφυλης κοινωινκοποίησης -πραγματα που άλλωστε οφείλουν να είναι μέρος της ταξικής ανάλυσης αλλά πολύ βολικά παραβλέπονται από συντρόφια που πιστεύουν ότι το έμφυλο ανήκει σε μια ξεχωριστή σφαίρα, αυτή του «απλώς πολιτισμικού».

Advertisement