Μου στέλνει ο μπαμπάς μου ένα βιντεάκι με τίτλο «πώς καταφέραμε να ταξιδεύουμε μόνιμα τον κόσμο» όπου επί 40 λεπτά ένας τύπος πλασάρει τον ψηφιακό νομαδικό τρόπο ζωής τραβώντας το βίντεο ενώ περιπλανιέται σε κάποια εξωτική παραλία. Η μεταφορά είναι χαρακτηριστική: ο νομάδας είναι αεικίνητος και δεν έχει κανένα σταθερό σήμείο αναφοράς. Ο νομάδας μπορεί να απολαμβάνει το καλοκαίρι 365 μέρες το χρόνο σαν ένας μονιμος τουρίστας.

Τώρα για μένα ο ψηφιακός νομαδισμός ως μοντέλο δεν είναι τίποτα άλλο από την περαιτέρω επέκταση της λογικής του καπιταλισμού: το κεφάλαιο μας θέλει πλήρως ευέλικτους, ρευστούς και απεδαφικοποιημένους όπως είναι το ίδιο. Ο κοσμοπολιτισμός ανάγεται σε αυταξία όχι τόσο επειδή σηματοδοτεί την παρακμή του εθνικισμού όσο την απαξίωση της έννοιας της κοινότητας. Οι άνθρωποι καλούνται να είναι απλά άτομα, μονάδες χωρίς ρίζες, που δεν ανήκουν σε κανένα δίκτυο, που δεν έχουν κανένα δεσμό και γι αυτό μπορούν να μετακινηθούν ανά πάσα στιγμή.

Η διαφορά με την μετανάστευση είναι η εξής: ενώ για δεκαετίες οι καπιταλισμός καλούσε τους εργάτες να ξεριζωθούν και να μετακινηθούν εκεί όπου χρειάζονται εργατικά χέρια (ή όπου το δημόσιο προκηρύσσει κενές θέσεις) σαν οι ίδιοι να μην είναι τίποτα άλλο από ένας συντελεστής παραγωγής όπως η ξυλεία, τώρα ο εργαζόμενος καλείται να μετακινηθεί εκεί όπου δεν θα γονατίζει υπό το βάρος του ενοικίου και των λοιπών εξόδων. Δημιουργείται έτσι ένα εργατικό δυναμικό δύο ταχυτήτων, όπου οι εργάτες εκτοπίζονται και μένουν εγκλωβισμένοι εκεί όπου βρίσκουν δουλειά ενώ οι ψηφιακά εργαζόμενοι μετακινούνται εκεί όπου τη βγάζουν καλύτερα οικονομικά κάνοντας τη ζωή ακριβότερη για τους πρώτους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι ψηφιακοί νομάδες δεν είναι τίποτα στελέχη επιχειρήσεων, είναι είτε υπάλληλοι που μπορούν να δουλεύουν ψηφιακά είτε άνθρωποι που η οικονομική ανασφάλεια τους ανάγκασε να μετατρέψουν τον εαυτό τους σε επιχείρηση και να εξερευνήσουν λογιστικά όλους αυτούς τους τρόπους που θα μπορούν να βγάλουν λίγα χρήματα, με ένα διαδικτυακό μάθημα από δω, λίγο pet sitting από εκεί, κανα monetized βιντεάκι από την άλλη. Παρόλο που δεν είναι ακριβώς το απαύγασμα του προνομίου, έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με την ντοπια εργαζόμενη τάξη γιατί αφενός απολαμβάνουν μισθούς που δεν αντιστοιχούν στις χώρες που μένουν αυξάνοντας τις τιμές και αφετέρου δεν έχουν καμία σύνδεση με τον τόπο και άρα καθόλου stakes σε αυτόν. Είναι απλά προσωρινοί εκεί και άρα δεν ενδιαφέρονται να αλλάξουν κάτι, αν δεν τους βολεύει μπορούν απλα να την κάνουν. Αλήθεια, τι είδους πολιτική οργάνωση μπορεί να υπάρξει έτσι; Καμία, οι νομάδες είναι φτερά στον άνεμο και δεν μπορούν να οργανωθούν και να διεκδικήσουν κάτι ούτε στον τόπο εργασίας τους ούτε στον τόπο κατοικίας τους. Μπορούν να παρακολουθούν τις πολιτικές εξελίξεις της χώρας τους ως θέαμα εντελώς ανίκανοι να επέμβουν ενώ σπάνια έχουν στοιχειώδεις γνώσεις των πολιτικών ζητημάτων στις χώρες που διαμένουν.

Ωστόσο η συνεχής μετακίνηση από χώρα σε χώρα με μια βαλίτσα στο χέρι συνεχίζει να προβάλλεται ως γενναιότητα, ως σημάδι περιπετειώδους και άρα υγιούς προσωπικότητα, ως μια συσσώρευση εμπειριών καθώς καταναλώνεις χώρες, τοπία και εξωτικές κουλτούρες. Το είδος των σχέσεων που απαιτείται για έναν τέτοιο lifestyle είναι ακριβώς το είδος των σχέσεων που συμβαδίζει με τον καπιταλισμός. Καλείσαι να γίνεις ένα πλήρως αυτόνομο άτομο που δε θα χρειάζεται τους άλλους, θα μπορεί βέβαια να σχετιστεί προσωρινά μαζί τους αλλά δε θα πρέπει να δεθεί με αυτούς γιατί θα κληθεί να τους εγκαταλείψει για μια νέα περιπέτεια η εργασιακή ευκαιρία. Και αν σου λείπουν όλοι οι συγγενείς σου, οι φίλοι που έκανες μέσα στο πέρασμα των χρόνων στην χώρα σου ή το αγαπημένου σου στέκι και σε πιάνει νοσταλγία αυτό είναι οριακά παθολογικό αφού κανείς δεν είναι αναντικατάστατος και θα πρέπει απλά να γίνεις περισσότερο εξωστρεφής και προσαρμοστικός.

Ο δημιουργός του βίντεο βέβαια δεν είανι μόνος του, έχει μαζί του και την σύντροφό του κάτι που σχετίζεται με αυτό που ειπώθηκε σε προηγούμενο ποστ: απουσία κάθε έννοιας κοινότητας τις συναισθηματικές σου ανάγκες και τις υπαρξιακές ανησυχίες καλείται να καλύψει αποκλειστικά η ερωτική σου σχέση. Και αν χωρίσεις και πέσεις σε βαριά κατάθλιψη μάλλον θα έχεις κάποιο είδος διαταραχής ή τραύματος. Μην ανησυχείς όμως, θα στο λύσει ο ψυχολόγος σε κάποια διαδικτυακή συνεδρία.