Θυμάστε στο σχολείο που ο μαθητής με τον καλύτερο μέσο όρο γινόταν απουσιολόγος και έπρεπε να παίρνει τα κλειδιά και το απουσιολογιο, να ανοίγει την τάξη και κάθε ώρα να παίρνει απουσίες? Ναι, what the fuck was that about? Το λέω ως κάποια που ήταν απουσιολόγος σε όλο το Γυμνάσιο και το Λύκειο.

Η αίσθησή μου πλέον είναι ο ρόλος του απουσιολόγου αποτελεί μια από νωρίς εξοικείωση με τις ιεραρχίες και την επίβλεψη του καπιταλισμου. Η επίβλεψη και καταγραφή των απόντων δημιουργεί ένα φουκωικό πανοπτικό όπου οι μαθητές παρουσιάζονται για να μην πάρουν απουσία. Το ότι η πράξη αυτή καταγραφής γίνεται από τους ίδιους τους μαθητές και μάλιστα ως «επιβράβευση» για τις καλές τους επιδόσεις, λες και θέλει τρομερές ικανότητες στην έκθεση ή τα μαθηματικά για να συμπληρώσεις την ημερομηνία ή τα στοιχεία των μαθητών, είναι ένα κόλπο που δημιουργεί ιεραρχίες και διασπά τους μαθητές σε «καλούς» και «κακούς», κάνοντας ευθύνη των πρώτων να συνετίζουν και να επιβλέπουν τους δεύτερους στο όνομα της νομιμοφροσύνης και της αξιοκρατίας. Η «αριστεία» έτσι συνδέεται αναπόφευκτα με μία αίσθηση εξουσίας πάνω στους άλλους -με τον ίδιο τρόπο που ο ρόλος του σημαιοφορου συνδέει την «αριστεία» με τον εθνικισμό.

Το έργο του απουσιολόγου είναι παρόμοιο με αυτόν του προϊσταμένου, του αρχιεργάτη ή τέλοσπάντων αυτού που ενώ προέρχεται από τις τάξεις των εργατών/εργαζόμενων επιβραβεύεται ηθικά -συνήθως ούτε καν οικονομικά- για να επιβλέπει τους υπόλοιπους. Δεν λέω ότι ο απουσιολόγος είναι ακριβώς ρουφιάνος, δεν είναι αυτός που εθελοντικά θα τα κάνει πλακάκια με το αφεντικό πληροφορώντας τον ποιος άργησε το πρωί ή ποιος έκανε ένα λίγο μεγαλύτερο διάλειμμα. Ο ρόλος του αποσοσιολόγου είναι περισσότερο ποσοτικοποιησμένος και τυποποιημένος, στηρίζεται σε αυτή τη διαρκή καταμέτρηση και ποσοτικοποίηση καθώς και την συνεχή επίβλεψη και πειθαρχία που διακρίνει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διαχείρισης.

«Μα δε θα πρέπει να περνούν τις τάξεις άτομα που έχουν χάσει πολλά μαθήματα, οι απουσίες έιναι ένα αναγκαίο κακό» θα μου πείτε. Debatable, καθώς εγώ σε κάποια τάξη όντως ξεπέρασα το όρια και δεν είχε καμία επίπτωση στις επιδόσεις μου, αλλά το θέμα είναι γιατί θα πρέπει την εργασία αυτή να την επιτελεί η καλύτερη μαθήτρια και όχι πχ ο ίδιος ο καθηγητής ή εκ περιτροπής όλοι οι μαθητές? Είναι ακριβώς γιατί αυτός που την διεκπεραιώνει θα πρέπει να μάθει να διακατέχεται από μια αίσθηση υπεροχής αλλά και καθήκοντος. Γιατί πρέπει οι μαθητές να μάθουν ότι διαχωρίζονται μεταξύ τους ακριβώς όπως αύριο μεθαύριο στον χώρο εργασίας θα μάθουν ότι η κατ’ονομα προαγωγούλα μέσα από έναν διαφορετικό τίτλο που συνοδεύεται από μια πενιχρή ή και ανύπαρκτη αυξησούλα τους καθιστά ιεραρχικά ανώτερους και άρα υπεύθυνους για τους υφισταμένους τους -ή, όπως το λέει και Το Σφάλμα «Σκύβεις για γαμημένες τρεις κι εξήντα Μπας και γίνεις προϊστάμενος για τρεις και εβδομήντα». Είναι λίγο ειρωνικό πάντως που στην περίπτωση του αποσιολογου η μοναδική επιβράβευσή σου είναι απλά περισσότερα καθήκοντα εις βάρος του δικού σου χρόνου, σαν η ικανοποίηση να είναι κατά βάση ηθική.

Δεν εννοώ φυσικά ότι οι απουσιολόγοι είναι κακοί άνθρωποι. Ο καπιταλισμός και η νεωτερικότητα άλλωστε δεν στηρίζοντι στην κακία και την μνησιακία αλλά σε τέτοιους άχαρους γραφειοκρατικούς ρόλους. Δεν ειναι τυχαίο όμως που στο γραφείο αποκαλούμε ειρωνικά «απουσιολόγο» την συνάδελφο εκείνη που έρχεται πρώτη, φεύγει τελευταία και πάντα παρατηρεί δήθεν αθώα όταν κάποιο αργήσει λίγο παραπάνω.